Beyaz çay, Camellia sinensis Kuntze bitkisinin yapraklarından üretilen bir içecektir. Fermantasyon işlemine bağlı olarak yeşil, sarı, beyaz, oolong, siyah ve Pu-erh olarak çeşitlendirilir. Bitkinin yetiştiriliş şartları, hasat işlemleri ve yaprakların işlenme şekilleri aynı türden üretilen çayları birbirinden farklı kılmaktadır.

Yeşil çay ve beyaz çay fermente edilmiyorken siyah çay tam fermente edilir. Oolong çayı ise yarı fermentedir. Dünyada en çok üretilen çay türleri sırasıyla siyah çay, yeşil çay, oolong çayı ve beyaz çaydır. Kuntze bitkisinin genç yaprakları ve gümüş tüylerle kaplı tomurcuklarından elde edilen beyaz çay, oldukça hafif ve tatlı bir aromaya sahiptir. İsteğe göre soğuk ya da sıcak tüketilebilir. Beyaz çayda diğer çay türlerine kıyasla daha fazla kateşin ve türevleri bulunmaktadır. 

BEYAZ ÇAY ÇEŞİTLERİ

Silver Needle (Yin Zhen), Gümüş İğne: Çin’de yetişen en kaliteli beyaz çay olarak bilinir. Sadece baharın başlangıcında tomurcuklar toplanarak elde edilir. Görünüşü açık sarı olan ve içimi çok beğenilen, hoş bir aromaya ve tatlı bir tada sahiptir

White Peony (Bai Mu Tan), Beyaz Şakayık: Gümüş İğneden daha düşük kalitede bir beyaz çay çeşididir. Bunun nedeni tomurcuk oranının düşük olmasıdır. Güçlü bir aromaya sahiptir. 

Tribute Eyebrow (Gong Mei): “Eyebrow” ismini çayların üretiminde kullanılan uzun, ince, hilal biçimli insan kaşına benzeyen yapraklarından alır. Bu çeşidin dem rengi diğer beyaz çayların demlerinden daha koyudur.

Long Life Eyebrow (Shou Mei): Diğer beyaz çay çeşitlerine göre en düşük kaliteye sahip olup daha kuvvetli bir aroması vardır. Diğer türler hasat edildikten sonra kalan yapraklardan üretilir.

SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ

Beyaz çay içeriğinde bulunan; kateşinler, polifenoller, fenolik bileşikler, vitaminler-mineraller ve aminoasitler sayesinde sağlık üzerinde birçok olumlu etkiler sağlamaktadır. Özellikle yüksek miktarda içerdiği kateşin ve fenolik bileşiklerin antioksidan özelliklerine dair birçok bilimsel çalışma mevcuttur. Beyaz çay bu içeriği sayesinde mükemmel bir antioksidandır. Kalp damar hastalıkları, kanser, diyabet, obezite, mikroorganizma kaynaklı enfeksiyon hastalıkları ve merkezi sinir sistemi hastalıklarına karşı koruyucudur. Beyaz çay diğer çay türlerine kıyasla daha yüksek oranda kateşin ve fenolik bileşik içermesinden dolayı bu hastalıklara karşı koruyuculuğu diğer çay türlerinden çok daha güçlüdür.

Beyaz çayın diyabete karşı koruyuculuğu ve tedavisi ile ilgili birçok bilimsel çalışma mevcuttur. 2016 yılında Campinas Devlet Üniversitesi’nde (UNICAMP) beyaz çay polifenollerinin diyabetik nefropatili bireylerde albüminüriyi tedavi edici etkisine dair bir çalışma yapılmıştır. Çift kör randomize kontrollü bu bilimsel çalışmaya idrar albümin kreatin oranları (UACR) >30 mg/g olan 42 diyabetik hasta katılmıştır. 12 hafta boyunca 21 hastaya (17 birey tip 2 diyabetli ve 4 birey tip 1 diyabetli) 800 mg epigallocatechin gallate (GTP) verilirken diğer 21 hasta (tip 2 diyabetli) plasebo almıştır. GTP ile tedavi gören hastalarda albümin kreatinin oranlarında %41’lik düşüş sağlanırken, plasebo grubunda %2’lik bir artış gözlenmiştir. Sonuç olarak diyabetik hastalara epigallocatechin gallate (GTP) verilmesinin albüminüriyi azalttığı kanıtlanmıştır.

2001 yılında Santana Rios ve arkadaşları tarafından yapılan bilimsel bir karşılaştırma çalışmasında beyaz çayın salmonella bakterisi üzerine antimutajenik aktivitesi araştırılmıştır. Yapılan bu bilimsel çalışmada Salmonella testinin yapılmasının yanı sıra heterosiklik aminleri aktive edici etkisi olan enzimin belirteci olan metoksiresorufin O-demetilaz (MROD) kullanılarak yeşil çay ve beyaz çayın DNA mutasyonuna olan etkisi kıyaslanmıştır. Elde edilen sonuca göre beyaz çayın DNA mutasyonuna karşı koruyuculuğu yeşil çaydan çok daha fazladır. Bu sayede hücredeki DNA hasarını azaltarak kanser oluşumuna ve oluşan kanser hücresinin yayılmasına engel olur. Bu sayede beyaz çay hem antimutajenik hem de anti inflamatuar özellik gösterir.

Yapılan bilimsel çalışmalarla elde edilen sonuçlara göre beyaz çayın obezite üzerine olumlu etkileri vardır. Beyaz çay, yağ metabolizmasını uyararak yağların parçalanmasını sağlar ve bu sayede obeziteye karşı etkilidir. 

Tüm bu etkilerinin yanında beyaz çayın anti-aging (yaşlanma etkilerini geciktirici) etkisinin de olduğu bilinmektedir. Cilt hücrelerindeki oksidatif stres bağışıklık sistemi hasarlarına yol açarak cilt kanserine sebebiyet verir. Beyaz çay DNA hasarını önlemesi sayesinde cilt kırışıklığına bağlı oluşacak cilt kanserinin önüne geçer.

Diğer çay çeşitlerine göre daha az kafein içeren beyaz çayın 250 ml’sinde yaklaşık 50 mg kafein bulunmaktadır. Bu nedenle de beyaz çay gebelik ve emzirme döneminde tüketilirken dikkat edilmeli ve uzman desteği alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki tüketilmesi gereken miktardan fazla beyaz çay tüketimi çarpıntı, mide bulantısı ve baş dönmesi gibi komplikasyonlara neden olabilir.

KAYNAKÇA:

Borges, C. M., Papadimitriou, A., Duarte, D. A., Lopes de Faria, J. M., & Lopes de Faria, J. B. (2016). The use of green tea polyphenols for treating residual albuminuria in diabetic nephropathy: A double-blind randomised clinical trial. Scientific reports, 6(1), 28282.

Dias, T. R. (2013). White Tea (Camellia sinensis (L.)): an-tioxidant properties and beneficial health effects. International Journal of Food Science and Nutritional Diet, 2(2), 19-26.

Hilal, Y., & Engelhardt, U. (2007). Characterisation of white tea–Comparison to green and black tea. Journal für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit, 2, 414-421.

Pérez-Burillo, S., Giménez, R., Rufián-Henares, J. A., & Pastoriza, S. (2018). Effect of brewing time and temperature on antioxidant capacity and phenols of white tea: Relationship with sensory properties. Food Chemistry, 248, 111-118.

Salman, S., & Özdemir, F. (2018). Beyaz çay: üretimi, bileşimi ve sağlık üzerine etkileri. Akademik Gıda, 16(2), 218-223.

Sanlier, N., Atik, İ., & Atik, A. (2018). A minireview of effects of white tea consumption on diseases. Trends in Food Science & Technology, 82, 82-88.

Santana-Rios G, Orner GA, Amantana A, Provost C, Wu SY, Dashwood RH. Potent antimutagenic activity of white tea in comparison with green tea in the Salmonella assay. Mutat Res. 2001 Aug 22;495(1-2):61-74. doi: 10.1016/s1383-5718(01)00200-5. PMID: 11448643.